( १५८ ) तराई शान्त पारौं ।एकता र  सद्भावले देशको अखण्डता जोगाऔं 

( १५८ ) तराई शान्त पारौं ।एकता र  सद्भावले देशको अखण्डता जोगाऔं 
      शिक्षण जीवनका अनुभवहरु
       
      २०७२ साल भाद्र १४ गते सोमवार
  
सीमाँकनको मुद्दा लिएर तराई आन्दोलित हुंदा कैलालीको टीकापुरमा राष्ट्रसेवकहरुले ज्यान गुमाउनु पर्यो । कैलालीमा लागेको आगो तराईको अन्य जिल्लाहरुमा सल्केको सल्केकै छ । रक्षाबन्धन पछि पनि आन्दोलन चर्कियो । वीरगंजमा गोली चल्यो । प्रहरीको गोली लागी एक जनताको ज्यान गयो र ८ जना घाइतेको उपचार हुंदै गरेको समाचार छ । रूपन्देहीमा संघीय मधेसी मोर्चा गठन भएको छ । भारतीय गृह मन्त्री राजनाथ सिंहसे नेपालको आन्तरिक मामला भए पनि यहाँ बसोबास गर्ने भारतीय नागरिकको सुरक्षा गर्ने अभिव्यक्ति दिएका छन् । निषेधाज्ञा तोड्ने ,मुठभेड़ , आगजनीका घटना दिनै  जसो घटित छन् । आर्थिक गतिविधि शुन्य छ । शान्ति सुरक्षा कायम गर्न नेपाली सेना परिचालित छ ।यो नेपाली मात्रको आशा र भरोसाका केन्द्र हो । 

यो अवस्थामा देश हाँक्ने नेतागण र प्रशासन यन्त्र संचालन गर्ने उच्च पदस्त कर्मचारीहरुले बुद्धि,विवेक र अन्तर आत्माको आवाज सुनेर समस्या समाधान गर्न पहल गर्नु पर्दछ । एक कदम पछाडि हट्नु परे पनि आगामी कदम सफलतापूर्वक चाल्न सकिने दृढता राख्नु पर्यो । देश अक्षुण्य रहोस् , यही नेपाली मात्रको मनोकामना हुनु पर्दछ । 

( 157 ) Sa Paru / Gai Jatra

( 157 ) Sa Paru / Gai Jatra

Experiences of Teaching Life

2072 Bhadra 13 Sunday

Sa Paru.” Sa Paru is a colloquialword of Nepal Bhasha, language spoken by Newar Community. “Sa” denotes ‘cow’, and “Paru”, means ‘jatra’ or ‘procession’. In English, the word means ‘cow festival,’ a carnival.  It is marked to pave pathway for the departed soul to the heaven. It is believed that Yamaraj, God of Death, opens the gate of heaven once a year- on Gaijatra. If someone passes away on this very day, they enter into the heaven on this same day; they need not wait for a long time. It falls in August-September, a day after Janai Purnima. The festival commemorates the death of people during the span of a year. Gaijatra came into existence from18th century. The Malla King of Kantipur, Pratap Malla initiated it.

Once King Pratap Malla’s son died. The queen remained dumbstruck. So the King wanted to see little smile on the lips of his sweetheart. He did all efforts to lessen the grief, but in vain. Then he announced publicly that someone who ever made the queen laugh would be rewarded adequately. People brought colorful processions, presented 

stage dramas full of humors and satires. They began ridiculing and befooling the prominent personalities of the society. It evoked laughter. The queen could not stop laughing. Hence, her grief lessened. From that very time, the King ensued a tradition of including jokes, satires, mockery and lampoon in the Gai Jatra days.

The Newar community with positive self-identity celebrates this festival in the Kathmandu valley and outside the valley such as Tansen, Baglung, Pokhara, Butwal, Dhanakutta, and Banepa where there is strong presence of Newars. 

A cow is adorned with red teeka, clothes, a crown and garlands. She is fed with good food. The cow is pulled along the route of the procession. In absence of a cow, a young boy dressed as a cow is considered a fair substitute. “The gai or cow is holy to Hindus. She represents Laxmi, the goddess of wealth, and guides the souls of the departed to the gates of the Netherworld. According to Hinduism, “Whatever a man does in his life is a preparation to lead a good life, after death.

( १५६ ) रोडा र सीमेन्ट गायब भयो । ट्र्क चालकलाई कारबाई गरेर असुल गरियो ।

(१५६ ) रोडा र सीमेन्ट गायब भयो । ट्र्क चालकलाई कारबाई गरेर असुल गरियो ।

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु

२०७२ भाद्र १२ गते शनिवार

संचालक समितिका २ / ३ जना सदस्यहरु ढोंगी, झुट्ठा र डबल स्टेण्डर्ड थिए । एक जनालाई गोदावरी मार्वल इडष्ट्रिजका बोर्ड अफ डाइरेक्टर भनेर चिनाइयो । तर उनी एक सरकारी स्वामित्वमा संचालित संचार गृहका सामान्य  कर्मचारी रहेछन् । उनी तार्किक र बौद्धिक पनि थिए ।तर उनी दबावमा काम गर्ने प्रकृतिको थिए । एक पटक कंपनीले ३ /४ ट्रक रोडा विद्यालय हातामा नखसाली अन्यत्र डेलिभरी दियो । पछि चलानी स्टक चेक गर्दा सत्य फेला पर्यो । कंपनीले उक्त रोडा शोध भर्ना गर्यो । आफूलाई तथाकथित डायरेक्टर भनेर चिनारी गराउने निज महानुभाव भने रोडा असुली कार्यवाहीमा हामीलाई कहिल्यै साथ दिएनन् ।

चोभारको हिमाल सीमेन्ट कारखानामा अग्रिम बुकिंग गरिएको थियो । विद्यालयले औपचारिक अर्डर नै नगरेको अवस्थामा २०० बोरा सीमेन्ट  चलान भएर गयो । केही समय पछि विद्यालयलाई सीमेन्ट आवश्यक भै लिन जाँदा कारखानाका कर्मचारीहरु आ-आपसमा मुखामुख गरी ” हामीले शंका गरेझैं भयो” भनी भन्न थाले । सीमेन्ट ओसारिएको ट्रक एक जना राणा थर भएका ब्यक्तिको भएको पत्ता लाग्यो । कोटेश्वर प्रहरी चौकीमा उजुरी गरेपछि उनले एक सातामा शोधभर्ना गर्ने  कागज गरी दिए । निजले भाका भन्दा पहिले नै शोधभर्ना गरे । सीमेन्ट गायब गर्नमा एक जना महिला शिक्षक, एकाउन्टेन्ट र एक जना सदस्यको मिलिभगत भएको तथ्य पत्ता लाग्यो । एकाउन्टेन्ट र निज शिक्षकसंग स्पष्टीकरण सोध्ने कार्यवाही गरियो । सीमेन्ट र पहिलेको रोडा एकै ठाउँमा खसालिएको रहेछ । विद्यालयको निर्माण सामग्रीमा गिद्धे दृष्टि राख्नेदेखि सतर्क रही काम गर्दै गएं ।मेरो विरोधीको संख्या थपिंदै गयो । निर्माण कार्यमा बाधाबिरोध चुलिंदै गयो ।सकारात्मक सहयोग दिने खेमाको साथ लिंदै  चुनौति स्वीकार गर्दै अघि बढ्दै गएं । ( क्रमश: )

(१५५)  सुन जस्तो सालको काठ साटेर लाभ लिन खोज्ने जिल्ल पर्यो ।

(१५५)  सुन जस्तो सालको काठ साटेर लाभ लिन खोज्ने जिल्ल पर्यो ।

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु 

२०७२ भाद्र ११ गते शुक्रवार 

२०४८ सालमा भएको आम निर्वाचनमा नेपाली काँग्रेसको सरकार बन्यो । गुह्येश्वरी माविलाई २०० क्युविक फिट काठ निकासा दिने निर्णय भयो । टिम्बर कर्पोरेसन ललितपुरबाट काठ निकासा भयो । स्थानीय एक मिलमा चिरान गरियो । त्यो काठ जस्तै लाग्दैन थियो । त्यो सुन चिराएको जस्तो भान पर्थ्यो । वि. सं. स. संरक्षक समेतको रोहबरमा विद्यालयमा ढुवानी गर्ने क्रममा एक जनाले -याल चुहाउँदै प्रस्ताव राखे ,”यो काठ दामी छ , यस्लाई मिलमा साटेर अर्को लैजाऔं । हामीलाई दुख गरेको केही चाहिन्छ ।” एकले अर्काको मुख हेर्यौं । संरक्षकले भने, ” निकृष्ट ।” लाभ लिन खोज्ने जिल्ल पर्यो । मुख कालो भयो ।

बाँकी भएका काठ चिरान गरी विद्यालय ल्याउन मिलमा दुई जना, बाटोमा दुई जना र ट्रकमा पनि दुई जनाले पहरा दिंदै चार दिन लगाएर काठ सही सलामत विद्यालयमा ओसार्यौं ।त्यो काठमा घपला गर्ने इच्छा राख्ने सदस्य हामीलाई सघाउन आएनन् ।(  क्रमश:…)

(१५४ ) विद्यालय निर्माणमा लोभी पापीहरु परास्त भए

(१५४ ) विद्यालय निर्माणमा लोभी पापीहरु परास्त भए

 ( शिक्षण जीवनका अनुभवहरु )

२०७२ भाद्र १० गते विहिवार 

सन्दर्भ २०४७ चैत देखि २०५० मंसीर सम्मको हो । काठमाण्डौंको सिनामंगल स्थित गुह्येश्वरी माध्यमिक विद्यालयको प्र.अ.मा कार्यरत थिएं ।हवाई विभागले अधिकरण गरेको विद्यालयको ठाउँमा नयाँ भवन बनाइ विद्यालय सार्नु थियो ।विद्यालयमा संचालक समिति थियो । तर २०४६ सालको परिवर्तनपछि आफूलाई नेपाली काँग्रेस भन्ने स्व-मनोनित / स्व-घोषित अध्यक्ष र उनका पकेटका २ सदस्यले स्वैच्छिक निर्णय गराउन खोज्थे । पूर्व पंचहरु र नेकपा ( एमाले ) पनि थिए । अध्यक्ष र उनका पिछलग्गूहरु नाम मात्रको विद्यालय बनाइ लाभ लिने अपेक्षा राख्थे । ठेकेदार चयन,रोडा ,ढुंगा,सीमेन्ट,काठ डण्डी आदि निर्माण सामग्री खरिद जस्ता प्रकरणमा अनेक प्रकारले प्रभावित पार्न खोज्थे । पंचहरुको समूह मुआब्जा रकम शतप्रतिशत सदुपयोग हुनु पर्ने भनी खबरदारी गर्थे । वापन्थी खेमाकाहरु असल काम भए मात्र समर्थन रहने भन्थे ।समितिका सदस्यहरुको परीक्षण गर्नै मलाई ६ महिना लाग्यो । “सुन तौलनु बारम्बार मान्छे तौलनु एक बार ।” भन्ने उखान अनुसार साँच्चिकै विद्यालय निर्माण गर्ने मानसिकता राख्ने खेमाको पक्ष लिएँ, मैले । ( क्रमश: …) 

(१५३) समस्याको शान्तिपूर्ण समाधान वार्ताबाट मात्रै हुन सक्छ । प्रमाद र अहंकारले कदापि हैन ।

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु (१५३ )

२०७२ भाद्र ९ गते बुधवार

समस्याको शान्तिपूर्ण समाधान वार्ताबाट मात्रै हुन सक्छ । प्रमाद र अहंकारले कदापि हैन ।

बहुप्रतिक्षित संविधानको मस्यौदा विधयक संविधान सभामा छलफल जारी छ । कैलालीको टीकापुरमा भएको अमानवीय हिंसात्मक बिउ तराईको पूर्व र पश्चिम तर्फ फैलंदैछ ।शान्ति सुरक्षा कायम गर्न सेना परिचालन गरिएको छ । निषेधाज्ञा जारी गर्दा पनि तोडिने प्रयास भईरहेको छ । कतै गोली चलेको छ । नेपाली सेनामाथि जनताको भरोसा छ । अवाँक्षित गतिविधि नियन्त्रण गरी देशको अखण्डता अक्षुण्य राख्ने दायित्व सेनामा हुन्छ, अन्तत्वगत्वा ।महाभूकम्पमा नेपाली सेनाले विपदमा परेका नेपालीको उद्वार गरेको ताजा नै छ ।नेपालीले सेनाको  सम्मान स्वरुप सलाम गरेको थियो ।

नेतागणले  आम नेपाली जनताको आत्माको आवाजलाई उच्चतम दरमा  संविधानमा समावेश गर्नु पर्दछ । आत्मसंतुष्टि र आ-आफ्ना भोट बैंककोलागि सिमाँकन प्रभावित गर्नु कदापि हुंदैन । विवादित विषयलाई जनमत संग्रहमा लैजानु पर्दछ ।कसैको प्रलोभनमा नपरी नेपाली मात्रको दीर्घकालीन हितकोलागि संविधान बनाउन बल लगाउनुस् । होस्ते भन्नुस्, जनता हैंसे भन्छन् । विगतमा वा अनजानमा लोभीपापी मनलाई शान्त पार्न केही योगदान भएको भए प्रायश्चित गर्न आराध्यदेव पशुपतिनाथको दर्शन गर्न जानुस् । आशुतोष भगवानले क्षमा र सदबुध्दि प्रदान  गर्नु हुंने नै छ । समस्याको शान्तिपूर्ण समाधान वार्ताबाट मात्रै हुन सक्छ । प्रमाद र अहंकारले कदापि हैन । हजारौं हजार जनताको वलिदान भई सकेकोछ , अब कसैले वलि चढ्न नपरोस् ।

(१५२) टीकापुर घटना : शान्तिपूर्ण आन्दोलनको मर्म विपरित

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु (१५२ )

२०७२ भाद्र ८ गते मंगलवार 

टीकापुर घटना : शान्तिपूर्ण आन्दोलनको मर्म विपरित

२०७२ भाद्र ७ गते सोमवारका दिन कैलाली जिल्लाको टीकापुरमा प्रहरीहरुमाथि जुन बरबर्तापूर्ण हमला भयो त्यो नितान्त निन्दनीय छ । त्यो शान्तिपूर्ण रूपमा हुंने भनिएको आन्दोलनको मर्म विपरित सिद्ध भएको छ । सीमाँकनको विषय लिएर धेरै दिनदेखि आन्दोलन भई रहेको थियो । त्यसले त्यो विभत्स रुप लेला भन्ने पूर्वानुमान थिएन । हाम्रा नेताहरु संविधान सभाको टेवुलमा बसेर निर्णय नगरी कोठा कोठामा बसेर मनमाना गर्ने बानीले गर्दा यो असंतोषको परिणाम् गोचर भएको हुनु पर्छ ।

संविधानमा जन्मने वेलाको प्रसव पीडाले आमा र शिशु दुबैलाई सुरक्षित अवतरण गरावस् भन्ने कामना गर्दछु ।

(१५१) हामी नेपालीलाई हिमाल,पहाड र तराई एकीकृत भएको अखण्ड नेपाल चाहिएको छ ।

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु (१५१ )

२०७२ साल भाद्र ७ गते सोमवार

हामी नेपालीलाई हिमाल,पहाड र तराई एकीकृत भएको अखण्ड नेपाल चाहिएको छ ।

आज सोमवार कैलालीको टीकापुरमा भएको हिंसात्मक घटना अत्यन्त दु:खदायी छ । प्रदेशको सिमाँकनको सिलसिलामा यो घटना घटेको हो । प्रहरी अधिकृत एसएसपी लक्ष्मण न्यौपानेलाई भीडले कुटपिट गरी पेट्रोल छर्केर आगो लगाइ ज्यान लिइएको छ । अन्य सुरक्षाकर्मीहरुले समेत ज्यान गुमाएका छन् । सर्वसाधारण सहित २१ जना हताहत भएका छन् । निषेधाज्ञा समेत उलंघन गरेर भिड़न्त हुंदाको परिणाम थियो, यो ।कैलाली र रौतहटको ग़ौरमा प्रहरी र असन्तुष्ट जमात बीच यस्तो झडप साम्य पार्न सरकारले दंगाग्रस्त क्षेत्र घोषित गरेर सेना परिचालन गरेकोछ ।कर्फ़्यू लगाइएको छ । तराई आन्दोलित हुंने लक्षण देखिएको छ । साम्प्रदायिक सद्भाव, एकता र शान्ति कायम राख्नु नेपालीको कर्तव्य हो । तराई मधेसका २२ जिल्लामा शान्ति कायम हुनु पर्दछ ।

नेताहरुले विवेक नगुमाइ समग्र नेपालीको हित हुने गरी संविधान जारी गर्नु नितान्त आवश्यक छ । हामी नेपालीलाई हिमाल,पहाड र तराई एकीकृत भएको अखण्ड नेपाल चाहिएको छ ।

(१५०) नेपालीमा विद्वान र सन्त चिन्ने क्षमता नभएको : स्वामीजीको गुनासो

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु (१५० )

२०७२ साल भाद्र ६ गते आइतवार
२०७२ भाद्र ५ को बाँकी अंश…

नेपालीमा विद्वान र सन्त चिन्ने क्षमता नभएको : स्वामीजीको गुनासो

स्वामीजीको वेद ब्याख्या सुन्दा सुन्दै निदाएको र सात्विक भोजन खान छोडेकोमा वहाँ रुष्ट हुनुहुन्थ्यो । सन्त भए पनि वहाँको रगत त राईको नै थियो । हामी हाँसेर ग्रहण गर्थ्यौं , स्वामीजीको रिसाउने कलालाई । साता दिनको बनारस बसाइमा हामीले सिक्यौं वहाँबाट- सादगी, त्यागी र जिज्ञासुपना ।

“जस्ले पढ्यो, उस्ले जान्यो” । यसै प्रबृत्तिले गर्दा गर्न सक्नु भयो , वेदमा पीएचडि ।उत्तर आधुनिक युग (  Post modern era) का एक जल्दो बल्दो दृष्टान्त हुंन् , काले राई उर्फ डा. स्वामी प्रपन्नाचार्य । वेद वेदान्त आदि शाश्त्रहरुमा अभिजात्य, विशेष गरी ब्राम्हण समुदायको मात्र आधिपत्य हुनु पर्छ भन्ने परम्परालाई चुनौति दिनु भयो, वहाँले । विद्वान सबैतिर पुजिन्छ भन्ने उक्ति सार्थक भयो वहाँकोनिमित्त ।देशभरिका संघसंस्थाहरुले स्वामीजीप्रति सम्मान प्रदान गरे । अनगिन्ति छन् वहाँका सम्मान पत्रहरु । 

२०१४ नवम्बर ९ ( २०७१/७/ २३ ) का दिन डा. स्वामी प्रपन्नाचार्यलाई नेपाल संस्कृत विश्वविद्यालयले प्रथम विशेष दीक्षान्त समारोहको आयोजना वहाँकै आश्रय मृगस्थली , पशुपति क्षेत्रमा आयोजना गरेर मानार्थ डि.लिट. ( महा विद्यावारिधि ) को उपाधिले विभूषित गर्यो । म जिज्ञासु भएर त्यहाँ उपस्थिति भई २/४ फोटो खिचेको थिएं । त्यस बेला मैले केही मित्रहरुलाई भनेको थिएं – ने. सं.वि. ले उत्कृष्ट काम गर्यो । तर असाध्यै विलम्ब गरेर । स्वामी अशक्ततावस्थामा पुगी सक्नु भएको थियो । यदि वहाँलाई त्यो उपाधि, त्यो सम्मान १० वर्ष पहिले प्रदान गर्न सकेको भए स्वामीजीले धेरै बौद्धिक योगदान गर्न सक्नु हुन्थ्यो । वहाँ विश्वविद्यालय जानु भएर प्राज्ञिक खोज अनुसन्धान गर्ने स्कलरहरुलाई मार्ग दर्शन गर्नु हुन्थ्यो होला । नेपाल संस्कृत विश्वविद्यालयको गरिमा सगरमाथा जत्तिकै चुलिन्थ्यो होला । तर अफसोंच, वि.वि.का पदाधिकारीहरुले सन्त र विद्वानको समयमा कदर गर्न सकेनन् । कृपणता देखाए उनीहरुले । आ-आफ्ना लाभ हानीकोनिमित्त तालाबन्दी र खोल्ने खेलमा भुले उनीहरु ।  ‘नेपालीमा विद्वान र सन्त चिन्ने क्षमता नभएको’ भन्ने स्वामीजीको गुनासो साँचो भएको लाग्छ मलाई ।

स्वामीजीलाई केही समयदेखि पशुपति विकास कोषले दिने १३०००/ ले पुगनपुग थियो भने वहाँका हितैषीहरुले जुटाइ दिने ४०,०००/ ले टेवा दिएको थियो । आ.व. २०७२ / २०७३ देखि सरकारले प्रदान गरेको मासिक ३०,०००/ को भत्ता त्यसै छाडी वहाँ समाधीष्ट हुनु भयो ।

(१४८) राष्ट्रले लगानी नगरी उदाएका वेद,संस्कृति र हिन्दू धर्मका विद्वान डा. स्वामी प्रपन्नाचार्य अब रहेनन् ।

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु ( १४८) 

२०७२ भाद्र  ४ गते शुक्रवार

राष्ट्रले लगानी नगरी उदाएका वेद,संस्कृति र हिन्दू धर्मका विद्वान डा. स्वामी प्रपन्नाचार्य अब रहेनन् ।

राष्ट्रले लगानी नगरी उदाएका । वेद,संस्कृति र हिन्दू धर्मका विद्वान । गोठाले जीवनमा साधुसंग पछि लागी हिंडेका ।३० वर्षको उमेरमा क ख रा सिकेका राई लिम्बुका छोरा । जोगी,साधु सन्तको सत्संगमा विद्वान भएका । वेदान्तमा विद्यावारिधि गरेका ।  काशीवासबाट नेपाल आई मातृभूमिको सेवामा समर्पित  । डा. स्वामी प्रपन्नाचार्य ( काले राई ) २०७२ भाद्र ४ गते विहान ३::३० बजेदेखि हामीबीच रहेनन् ।

 २०४५ / २०४६ तिर वहाँ नेपाल आउनु भयो । आफ्नो घर फिदिम जानु भयो । तर बस्नु भएन । जोगी साधुको  जीवन अपनाएपछि एक पटक आफ्नो घर आउनु पर्ने धर्म निभाउन आउनु भएको रहेछ । देशको विभिन्न स्थानको भ्रमण गर्नु भयो । राजा वीरेन्द्रले राजसभाको सदस्यमा मनोनित गरेर सन्तको सम्मान मात्र गर्नु भएन बल्कि राज सभामा रिषी मुनिको उपस्थिति गराउनु भयो । सभाको गरिमा बढ्यो । राजा रिषीमनका रहेछन् भन्ने सन्देश देश विदेशमा फैलियो ।वेद वेदान्त र हिन्दू सनातन परम्पराको मान बढ्यो । स्वामीजीको सम्मान पनि बढ्दै गयो । देश गणतन्त्रमा प्रवेश गरेपछि प्रपन्नाचार्यजीको ब्यक्तित्वमा केही अन्तरालकोनिमित्त प्रश्नचिन्ह लाग्न थाल्यो । नेताहरु राजाको पृष्ठपोषक ठानी वहाँको सुविधाआदि काट्ने प्रयासमा लागे । के फरक पर्थ्यो र एक सन्तलाई ? वहाँ अविचलित भई साधनामा लागी रहनु भयो । पशुपति मृगस्थलीको आश्रयमा जीवन विताउन थाल्नु भयो । २०७० सालतिर वहाँ आर्थिक संकटमा पर्नु भयो ।अस्वस्थता पनि बढ्दै गयो । वहाँका केही सहयोगी मध्ये एक जना सेवानिवृत्त हेडसर नेपाल सर, पशुपति मित्र माध्यमिक विद्यालयका सप्रअ घनश्याम राज काफ्ले आदिले स्वामीलाई सहयोग गर्नु पर्ने कुरा ल्याउनु भयो । स्टाफ साथीहरु राजी भए । मलाई बेग्लै खुसी लाग्यो । कारण थियो २०३७ / २०३८ मा एक साता स्वामीजीसंग बनारसमा बसउठ भएको थियो । ( क्रमश:)