शिक्षण जीवनका अनुभवहरु ( ९४ )

२०७२ असार ७ गते सोमवार

घरमा आइ पर्ने काम गर्नु पनि व्यवहारिक शिक्षा हो 

गृह नगर बुटवलमा म करिब ५ महिना बसें ।परिवार त विगत २० महिनादेखि त्यहाँ बस्दै आएकी थिईन् ।हामीले घर निर्माणको कार्य दत्तचित्त भएर सम्पन्न गर्यौं । ६ गते साँझ काठमाण्डौं आई पुग्यौं । थकान त थियो नै । सपना र विपनाले मिलेर भान्सा तयार पारे ।निद त्यत्ति लागेन । विहान गर्नु पर्ने सबै सरसफाइ गर्यौं । घरमा आइ पर्ने काम गर्नु पनि व्यवहारिक शिक्षा हो । मध्यान्ह बाहिरको केही जरुरी काम गर्यौं । दुई डोको काम भ्यायौं । लखतरान भएं । जीउ लत्रियो । क्रमश: लेख्ने भनेको ब्लग लेख्नै सकिन । प्रयास गरें । आईप्याडमाथि नै झुकु-झुकु निंद लाग्यो । निन्द्रा देवीको काखमा शरण लिएं । 

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु ( ९३ )

२०७२ असार ६ गते आइतवार
सामुदायिक विद्यालयको एस. एल. सी.नतिजामा उकालो किन ?

वैदेशिक रोजगारीबाट आउने रेमिटेन्सले अभिभावकको जीवन स्तरमा सुधार भएकोले तिनका छोराछोरीको पढ़ाइमा पनि गुणात्मकता आएको हो । यसै कारण तिनीहरुको पोषणमा स्तरियता आयो । आवश्यक शैक्षिक सामग्री र गेस पेपर गाइड बुक चाहिएको वेलामा किन्न सक्यो ।  कमजोर विषयहरुमा प्राइभेट ट्यूसन लिन सक्ने क्षमता भयो । यो सबैले गर्दा तिनीहरुमा आत्मविश्वास बढ़्यो । परिणामत: तिनीहरुको एस.एल. सी. नतिजा उच्च अंककासाथ पास हुने गरी सुधार भयो । यसको साथ साथै २०६२ / २०६३ मा  १० वर्षे जनयुद्ध समाप्ति भएर देश शान्ति स्थिरताको गोरेटोमा हिडेको कारक तत्वलाई पनि नकार्न सकिन्न है । 
 यो नतिजामा उत्तरोत्तर सुधार ल्याउन निम्न कुरामा पनि सम्बंधित सबैले ध्यान दिनु पर्दछ ।
१ / जेष्ठता / उपल्लो योग्यता भएका शिक्षकलाई विद्यालयमा नेतृत्वदायी भूमिका दिने ।
२ / नेता, कर्मचारी र शिक्षक स्वयंले आफ्ना सन्ततिलाई पायक पर्ने सामुदायिक विद्यालयमा भर्ना गर्ने । र यसबापत कर्मचारी वर्णलाई पदोन्नति गर्दा २ / ३ अंक प्रदान गर्ने ।
३ / शिक्षकको तलबमानमा ५० % ले बढाउने ताकि उनीहरुलाई “हेलमेट टिचर” बन्न नपरोस् । ( क्रमश: )

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु (९० )
२०७२ असार २ गते 

जीवनमा पीडा खेप्ने विद्यार्थी भविष्यमा स्वाभिमानी र आफ्नो पौरखमा बाँच्ने नागरिक बन्दछ ।

२०७२ साल वैशाख १२ / १३ / २९ को भूकम्पलाई प्रत्यक्ष भोग्ने अधिकाँश विद्यार्थीहरु भविष्यमा सम्वेदनशील हुंने छन् । किनभने, उनीहरुले भूकम्पले घरहरु गरल्यामगुर्लुम भत्काएको,धँसाएको, लडाएको देखे । हाम्रा बाजे बाआमाले घर कच्ची बनाएको भन्ने महसूस गरे । कार्यालय भवनहरु मापदण्ड विपरित बनाउनुमासाथै गुणस्तरहीन सामग्री प्रयोग गरेको बुझे ।परिवारका स्वजन वित्दा विपत् आईपरेको ज्ञात गरे ।विपत्मा संयमपूर्वक मिलेर काम गर्नु पर्ने पाठ सिके । टोलछिमेकमा आपसमा मिलेर काम गर्नु पर्ने मेलमिलाप सिके । गाउँमा एकले अर्कालाई आलोपालो सघाउने र ऐंचोपैंचो गर्नु पर्ने अनिवार्यता बोध गरे ।सरकार र दाताको मुख मात्र ताक्नुको बदलामा आ-आपसमा सहयोग सद्भाव राखेर अघि बढ्नु पर्ने कुरा सिके ।प्रकृतिले उँचनीच,धनी- गरीव नभनी समान व्योहार  गर्दछ । ( क्रमश: )

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु ( ८८ )

२०७२ जेष्ठ ३२ गते सोमवार

मानिसको जीवनमा प्रत्यक्ष रुपमा तीन किसिमका देवीदेवताहरु हुंदा रहेछन् भन्ने अनुभूत गरेकोछु । 

१ / माता – जन्म दिई धरतीमा अवतरण गराउँछिन् ।

२ / पिता – पालनकर्ताको भूमिका निर्वाह गर्दछन् ।

३ / गुरू – कर्म दिन्छन् , ज्ञान विज्ञानद्वारा योग्य गराउँदछन् ।

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु ( ८४ /८५ )

२०७२ जेष्ठ २७ / २८ गते बुधवार / विहिवार

परीक्षामा अंकले मात्र निर्णायक भूमिका नखेली परिस्थितिजन्य र विवेकपूर्ण निर्णयले पनि विद्यार्थीको भविष्य निर्माण गर्दछ ।

अभिभावक  १:- सर,मिस । मेरी छोरी थमन कुमारी थापाको रिजल्ट कस्तो छ ? लु सर , उसलाई पास गराइ दिनु प-रो । बिहे छ,उसको पुसमा । यसपाली आठ कक्षामा जान्छे भन्या छौं ।             

प्र. अ:- ऊ, वहाँ मिस संग सोध्नुस । वहाँ कक्षाध्यापक हुनु हुन्छ ।

मिस:- कमजोर छिन्। ४ विषय लाग्या छ ।

अभिभावक १:- लु, मार्यो नि अब । विषय लाग्नै भएन । १८ की भई ।नत्र बिहे त रोकिन्छ,सर,मिस ।

प्र.अ :- लौ अब जानुस् । हामी मिटिंमा छल गर्छौं ।

निज अभिभावक गए लगत्तै स्टाफमा छलफल भयो । निज छात्रा विज्ञान, पूर्व व्यावसायिक , सामाजिक र स्वास्थ्य शारीरिक शिक्षामा अनुत्तीर्ण थिईन् । मिटिंगकै क्रममा निज छात्रा की आमा आई पुगिन् ।

अभिभावक २:- नमस्ते सर, मिसहरु । बुढालाई पठा थिएं ।  थमनको बारेमा कुरा गर्न ।पास हुन्छ कि हुंदैन यसपाली ? जसरी नि पास अर्नु परो ,सर । पुसाँ विहे छ । आठ कक्षामा जान्छे भन्या छौं ।

मिस :- खै चार विषयमा फेल छिन् ।खै  कसरी पास हुन्छिन् ?

अभिभावक २:-छोरी मुन्छेको कुरा हो, मिस । एउटै छोरी हुंन् यिनी ।फेल भई भने विहे के होला खै ? आठ कक्षादेखि त जवाइंले हंगकंगमै पढाउने रे । बिन्ती छ, पास गराइ दिनुस् ।

२०३८ सालतिरको समस्या हो, यो । म जनज्योती मा.वि. डिंगरनगर, रूपन्देहीमा प्र.अ. थिएं ।कमै आमाबाबुले छोरी स्कूल पढन पठाउँथे । उमेर छिप्पिएर स्कूल भर्ना गर्दथे । थमनको केस पनि यस्तै थियो । १८ वर्षमा सात कक्षा पढ्दै ।

हामीले अर्को दिन थमनसंग पनि कुरा बुझ्ने निधो ग-यौं ।टिफिन टाइममा  पियनलाई “संगै लिएर आऊ” भनी  पठायौं ।

थमनले केटो राम्रो र विदेशमा जागीर खाने हुंदा बाआममले कुरा छिनेको बताइन् । आफूले सात कक्षा पास गर्छु पनि भनेकी रहिछिन् । कक्षाध्यापक मिसले भन्नु भयो, “यो त तरूनी पो देखिन्छे , हुरू हुरु बढीछे ।” 

थमनको झैं अन्य कसैको विहेको समस्या भए नभएको बुझ्यौं । थिएन पनि। कक्षा सातका विद्यार्थीहरुको पास-फेल विषयको विश्लेषण गर्यौं ।मुख्य मानिने विषयहरु -अंग्रेजी, नेपाली र गणितमा अधिकाँश विद्यार्थी उत्तीर्ण थिए । थमन पनि यसै अन्तर्गत परिन् । कुल ३० नम्बर ग्रेस दिइ बाँड्दा थमनलाई १० नम्बर पुगेन । कक्षाध्यापक मिसले “थमनको विहे हुनु पर्ने कुरा छ , यसर्थ यसलाई तरूनीको १० नम्बर थपौं”, भन्नु भयो । सबै हाँस्यौं ।

२०४१ सालमा थमन दम्पति छोरा सहित स्कूलमा आए । थमनले एसएलसी प्रथम श्रेणीमा उत्तीर्ण गरेकी श्रीमानले बताए । हामीलाई चकलेट बाँडे ।

परीक्षामा अंकले मात्र निर्णायक भूमिका नखेली परिस्थितिजन्य र विवेकपूर्ण निर्णयले पनि विद्यार्थीको भविष्य निर्माण गर्दछ ।