(८९) सरी

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु (८९ )

२०७२  असार १ गते मंगलवार 

आज असार १ गते घरायसी तथा निर्माण कार्यमा तल्लीन हुनु परेको र इन्टरनेटको गडबडी भएकोले ब्लग लेख्न सकिएन । सरी …

(८८) प्रत्यक्ष रुपमा तीन किसिमका देवीदेवताहरु

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु ( ८८ )

२०७२ जेष्ठ ३२ गते सोमवार

मानिसको जीवनमा प्रत्यक्ष रुपमा तीन किसिमका देवीदेवताहरु हुंदा रहेछन् भन्ने अनुभूत गरेकोछु । 

१ / माता – जन्म दिई धरतीमा अवतरण गराउँछिन् ।

२ / पिता – पालनकर्ताको भूमिका निर्वाह गर्दछन् ।

३ / गुरू – कर्म दिन्छन् , ज्ञान विज्ञानद्वारा योग्य गराउँदछन् ।

(८७) भूकम्पले ल्यायो दुई अवसर : संविधान बनाइ सरकार परिवर्तन

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु ( ८७ )

२०७२ जेष्ठ ३१ गते आइतवार

भूकम्पले ल्यायो दुई अवसर : संविधान बनाइ सरकार परिवर्तन

२०७२ साल वैशाख १२ / १३ र २९ गते आएको महाभूकम्प र त्यसका पराकम्पनहरुले नेपाली राजनैतिक जीवनमा पनि पैह्रो ल्याइ दिएकोछ । प्रथम संविधान सभाको अवसान र दोस्रोलाई पनि कोमामा पठाउने बेला भएको वेलामा भूकम्प आयो । यसले  राष्ट्रिय राजनीतिमा सजगता ल्याइ दिएकोछ ।चिल्ला चिल्ला कुरा गरेर चिल्लै रोटी खाने बानी परेका नेताहरूलाई दिउँसै भयावह सपना देखाइ दिएकोछ ।अब पनि केही नगरी संविधान नदिइ म्याद  गुजारेमा   यी नेताहरुको अस्तित्व समाप्त हुने पक्का पक्की छ । यसर्थ supper fast track हाट संविधान बनाउन चार दलीय सहमति र सोह्र बुंदे सम्झौता / सहमति आयो । बृहद राष्ट्रिय पुन:निर्माणको नया सरकारमा सत्ता आरूढ हुंने । सत्ताका पद सोपानहरुको भागबण्डा गर्ने । एमालेले प्रधानमन्त्री लिने ।एमाववादी सरकारमा जाने । अन्य पनि यही ताकमा छन् । यो परिस्थितिजन्य उपज हो । जे होस् , नेताका योजना सफल होस् । जनताको हक हितमा संविधान बनोस् । भत्किएका घरहरु र भड्किएका नेपाली भरहरुलाई संयोजन गरी नेपालको निर्माण होस् । अस्तु ।

(८५/८६) भारत र चीनले गरेको लिपुलेक सम्झौतामा नेपाललाई पनि समावेश गर्नु पर्दछ ।

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु ( ८५ / ८६ ) 

२०७२ जेष्ठ २९/ ३० गते शुक्रवार / शनिवार 

भारत र चीनले गरेको लिपुलेक सम्झौतामा नेपाललाई पनि समावेश गर्नु पर्दछ ।

लिपुलेक महाकाली नदीपारि कालापानी क्षेत्रमा पर्छ ।यो दार्चुला जिल्लाको व्यास गाविस हो ।नेपाल र चीनको सीमा हो । यसैबाटो भएर मित्र राष्ट्रहरु भारत र चीनले आपसमा ब्यापारिक नाका खोल्ने सम्झौता गरेका छन् भन्ने खबर सार्वजनिक भएको छ । यो गएको जेठ १ गतेको कुरा हो । भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको चीन भ्र्मणको बेला सम्पन्न भएको ४१ बुंदे सम्झौताको हुंदा नं. २८ मा उल्लेख छ भन्ने तथ्य प्रकाशमा आएकोछ । यो सम्झौता हुंदा दुबै देशले नेपाललाई बिर्से छन् । जुन देशको भू-भाग भएर ब्यापार गर्नु छ , उसैलाई बेवास्ता गरियो । यो पक्कै बल मिच्याइँ त हुंदै होइन । किन कि नेपाल सार्वभौंमसम्पन्न देश हो भनेर दुबैलाई राम्ररी हेक्का छ । अन्तर्राष्ट्रिय मान्यताले पनि यसो गर्न दिंदैन भन्ने । यो हड्बडमा छुट्न गएको, भूल हुन गएको मात्र हो जस्तो लाग्दछ । कहिले काँही विहेको निमन्त्रणा नजिकैको नातेदारलाई दिन भूलेझैं । यसर्थ मित्र राष्ट्र चीनले तुरन्तै सच्याउने छ भन्ने हामी विश्वास गरौं । भारतले पनि महसूस गर्ने नै छ । त्यो हुंदा नं. २८ सच्याएर नेपाललाई पनि सहभागी गराइ त्रि-पक्षीय ब्यापार सम्झौता हुनु नितान्त आवश्यक छ ।

नेपालले यसलाई गम्भीर चासोको विषय बनाइ कुटनीतिक माध्यमबाट उक्त बुंदाको सम्झौता सच्याउने तर्फ क़दम चाल्नुमा  नै देशको हित हुनेछ ।

(८४/८५) विवेकपूर्ण निर्णयले पनि विद्यार्थीको भविष्य निर्माण गर्दछ ।

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु ( ८४ /८५ )

२०७२ जेष्ठ २७ / २८ गते बुधवार / विहिवार

परीक्षामा अंकले मात्र निर्णायक भूमिका नखेली परिस्थितिजन्य र विवेकपूर्ण निर्णयले पनि विद्यार्थीको भविष्य निर्माण गर्दछ ।

अभिभावक  १:- सर,मिस । मेरी छोरी थमन कुमारी थापाको रिजल्ट कस्तो छ ? लु सर , उसलाई पास गराइ दिनु प-रो । बिहे छ,उसको पुसमा । यसपाली आठ कक्षामा जान्छे भन्या छौं ।             

प्र. अ:- ऊ, वहाँ मिस संग सोध्नुस । वहाँ कक्षाध्यापक हुनु हुन्छ ।

मिस:- कमजोर छिन्। ४ विषय लाग्या छ ।

अभिभावक १:- लु, मार्यो नि अब । विषय लाग्नै भएन । १८ की भई ।नत्र बिहे त रोकिन्छ,सर,मिस ।

प्र.अ :- लौ अब जानुस् । हामी मिटिंमा छल गर्छौं ।

निज अभिभावक गए लगत्तै स्टाफमा छलफल भयो । निज छात्रा विज्ञान, पूर्व व्यावसायिक , सामाजिक र स्वास्थ्य शारीरिक शिक्षामा अनुत्तीर्ण थिईन् । मिटिंगकै क्रममा निज छात्रा की आमा आई पुगिन् ।

अभिभावक २:- नमस्ते सर, मिसहरु । बुढालाई पठा थिएं ।  थमनको बारेमा कुरा गर्न ।पास हुन्छ कि हुंदैन यसपाली ? जसरी नि पास अर्नु परो ,सर । पुसाँ विहे छ । आठ कक्षामा जान्छे भन्या छौं ।

मिस :- खै चार विषयमा फेल छिन् ।खै  कसरी पास हुन्छिन् ?

अभिभावक २:-छोरी मुन्छेको कुरा हो, मिस । एउटै छोरी हुंन् यिनी ।फेल भई भने विहे के होला खै ? आठ कक्षादेखि त जवाइंले हंगकंगमै पढाउने रे । बिन्ती छ, पास गराइ दिनुस् ।

२०३८ सालतिरको समस्या हो, यो । म जनज्योती मा.वि. डिंगरनगर, रूपन्देहीमा प्र.अ. थिएं ।कमै आमाबाबुले छोरी स्कूल पढन पठाउँथे । उमेर छिप्पिएर स्कूल भर्ना गर्दथे । थमनको केस पनि यस्तै थियो । १८ वर्षमा सात कक्षा पढ्दै ।

हामीले अर्को दिन थमनसंग पनि कुरा बुझ्ने निधो ग-यौं ।टिफिन टाइममा  पियनलाई “संगै लिएर आऊ” भनी  पठायौं ।

थमनले केटो राम्रो र विदेशमा जागीर खाने हुंदा बाआममले कुरा छिनेको बताइन् । आफूले सात कक्षा पास गर्छु पनि भनेकी रहिछिन् । कक्षाध्यापक मिसले भन्नु भयो, “यो त तरूनी पो देखिन्छे , हुरू हुरु बढीछे ।” 

थमनको झैं अन्य कसैको विहेको समस्या भए नभएको बुझ्यौं । थिएन पनि। कक्षा सातका विद्यार्थीहरुको पास-फेल विषयको विश्लेषण गर्यौं ।मुख्य मानिने विषयहरु -अंग्रेजी, नेपाली र गणितमा अधिकाँश विद्यार्थी उत्तीर्ण थिए । थमन पनि यसै अन्तर्गत परिन् । कुल ३० नम्बर ग्रेस दिइ बाँड्दा थमनलाई १० नम्बर पुगेन । कक्षाध्यापक मिसले “थमनको विहे हुनु पर्ने कुरा छ , यसर्थ यसलाई तरूनीको १० नम्बर थपौं”, भन्नु भयो । सबै हाँस्यौं ।

२०४१ सालमा थमन दम्पति छोरा सहित स्कूलमा आए । थमनले एसएलसी प्रथम श्रेणीमा उत्तीर्ण गरेकी श्रीमानले बताए । हामीलाई चकलेट बाँडे ।

परीक्षामा अंकले मात्र निर्णायक भूमिका नखेली परिस्थितिजन्य र विवेकपूर्ण निर्णयले पनि विद्यार्थीको भविष्य निर्माण गर्दछ ।

(८३) ढलेनन् नेपाली मन,

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु ( ८३ )

२०७२ जेष्ठ २६ गते मंगलवार

 

        महाभूकम्पमा  देवताले बनाएका मानिस ढले ।

       मानिसले बनाएका देवताहरु पनि ढले ।

        तर ढलेनन् नेपाली मन,

         जोडन् साबित भए बिपतमा नेपाली मन ।

(८२) गर्मीको मौसममा विद्यार्थीलाई सजाय दिनु हुंदैन ।

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु ( ८२ )

२०७२ जेष्ठ २५ गते सोमवार 

गर्मीको मौसममा विद्यार्थीलाई सजाय दिनु हुंदैन ।

२०७२ जेष्ठको अन्तिम साता गर्मी ह्वास्सै वढेर आएको छ । पठनपाठन दुरुह भएकोछ । काम तदारुकतासाथ गर्नै अप्ठेरो भएकोछ । कुनै न कुनै कक्षामा विद्यार्थी ढीलो आएका हुन्छन् । शिक्षकहरुले त्यस्ता विद्यार्थीलाई “उठबस” गर्ने सजाय दिन्छन् । कसैलाई घाममा बसी राख भनी आदेश दिन्छन् । यस्तो दुबै काम अनुत्तरदायीमा पर्दछ । यसो गर्दा बढी गर्मी भएको बेलामा विद्यार्थी बेहोश भएर लड्न सक्छन् । अत: शारीरिक सजाय दिइनु  उपयुक्त छैन ।

(८१) प्रचण्ड गर्मी

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु ( ८१ ) 

२०७२ जेष्ठ २४ गते आइतवार

प्रचण्ड गर्मी

तराईमा ४३.३ डिग्री सेल्सियस र उपत्यकामा ३६ डिग्री हाराहारी तापक्रम रेकर्ड हुनु प्रचण्ड गर्मीको नमूना हो । आफ्ना दैनिकीकोनिमित्त मानिस जाँदैनन् बाहिर । बजारमा हुंदैन कुनै चहलपल । तराईमा “लू” ( तातो हावा ) चल्छ । डिहाइड्रेसन ( शरीरको पानी सुक्नु ) हुन सक्छ । उदाहरणकोलागि अण्डा भित्र ल्याल्ल परेको तरल पदार्थ हुन्छ । त्यसलाई उमाल्दा अण्डा जमेर कडा हुन्छ । ठोस बन्छ । हामी फोकेर खान सक्छौं । तापले पानी सुकाउँदा अण्डाको यस्तो गति हुन्छ । यसरी नै धेरै गर्मी भयो भने हाम्रो शरीरको पानी सुकेर रक्त संचार बन्द हुन्छ । अनि मृत्यु हुन्छ ।  लूबाट बच्न प्रशस्त पानी, जुस, रस,फलफुल सेवन गर्नु पर्दछ । बाहिर घाममा जानु हुंदैन । पातलो कपडा टाउकोमा बेर्नु पर्दछ । छाताको प्रयोग गर्नु पर्दछ ।

( ७९/८०) पाल्पाको रामपुर बन्दैछ ब्यवस्थित सहर

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु (७९ /८० ) 

२०७२ जेष्ठ २२ /२३ गते शुक्रवार / शनिवार

पाल्पाको रामपुर बन्दैछ ब्यवस्थित सहर

जेष्ठ महिनामा बुटवलको उखर्माउलो गर्मी सही नसक्नु हुन्छ । केही दिन छल्न परिवारकासाथ कतै शितल ठाउँतिर जाने मनसुवा भयो । जुर्यो मनका कुरा । आफन्तबाट विहेको चूल्हे निम्ता आयो । निम्ता स्थल पाल्पाको आर्यभन्ज्याँग रै’छ। जन्ती जाने थलो चैं पाल्पा कै रामपुर । दुल्हा राजा कोरियामा कार्यरत । दुलही रानी भर्जिनीया अमेरिका रहेकी ।दुबै पाल्पाली । २१ गते १०:४५ मा टोलकै एक जना भाइको गाडी रिजर्व गर्यौं । प्रभास निर के पुगेथ्यौं, आकाशमा बादल छाउन थाल्यो । चीसो हावा हरहर चल्यो । लाग्थ्यो, शीखरमा पुगियो । यस्तो ठाउँमा बसेकालाई त रोगले पनि छुदैन । दीर्घजीवी हुन्छ मानिस, यस्तो हावापानी पाएमा । १ बज्नै लाग्दा पुग्यौं , गनतब्य । झरझर पानी पर्यो । हूरी पनि आयो । मौसम बदल्यो । आहा ! या मज्जा ! राती सिरक ओढेर सुतियो । लामखुट्टेको नामो निशान थिएन ।

२२ गते बिहान १० बजे । प्रस्थान ग-यो जन्ती, रामपुरनिम्ति । साँगुरो सडक । पहाडी ईलाकामा घुम्ती नहुने त कुरै भएन । दायाँ बायाँ पाखा पखेरो । क्या हरियाली । आँखाको उपचार भयो । गाडीले उचाल्ने । पछार्ने । रिंगाउने । पेट बटार्ने । वाक् वाकी लगाउने । भोमिट भैहाल्यो । अमीलो पानी ,अमिलो पानी । भएन त सिलटिम्मुर ? गाडी लाग्यो । आर्यभन्ज्याँग – रामपुर यात्राले मलाई विर्तामोड -ताप्लेजुंग यात्राको संझना गरायो । यो सडकको यात्रा रमणीय छ । हरियाली छाएको जताततै बाँसघारीले गर्दा । जोखिमपूर्ण छ, पहाडी राजमार्गको यात्रा । जीवन अर्पण गरेर गाडी हाँक्छन्, चालकहरु ।

रामपुर नव घोषित नगरपालिका । पाँच गाविस गाभेर बनेको भन्ने सुनियो । चारैतिर पहाड । बीचमा समतल फाँट। भैरहवाको झझल्को दियो रामपुरले । गर्मी ३६ डिग्री सेल्सियस । होंचो ठाउँमा अवस्थित छ, रामपुर ।सडक बन्दैछ ।धुलाम्य छ, धेरै सडक ।नव निर्माण हुंदैछ, रामपुर । मगर, नेवार, नेपाली मुलका मुस्लिम ( चुरेटा) , भूतपूर्व सैनिक निवास गर्ने लाहुरे वास र समग्रमा मिसमास बस्ती हो , रामपुर । भ्यू टावर डाँडामा बनेको रहेछ । सायद ढल पनि बन्दैछ । ब्यवस्थित आधुनिक सहर बन्दैछ । दुलही लिई फर्क्यौं हामी जन्ती । रातको ठ्याम्मै १२ बज्यो, आर्यभन्ज्याँग आई पुग्दा ।

नयाँ ठाउँको यात्रा गर्नाले भूगोलको ज्ञान पाइन्छ। मनोरंजन हुन्छ । जातिजनजाति र संस्कृतिको अध्ययन गर्न पाइन्छ ।

 

( ७८ ) अहिले र उहिलेका विद्यार्थीहरु

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु (७८)

२०७२ जेष्ठ २० गते बुधवार१

अहिले र उहिलेका विद्यार्थीहरु

-उहिले विद्यार्थीहरु teacher friendly थिए ।

-उहिले पाठ्यपुस्तकलाई केन्द्रमा राखी शिक्षण गरिन्थ्यो । गेस पेपर गाइडलाई प्रोत्साहन थिएन ।

– शिक्षकको सामाजिक मान मर्यादा उच्च थियो ।

-शिक्षक एउटै विद्यालय प्रति जवाबदेही हुन्थ्यो 

—————————————-

# अहिले शिक्षकहरु student friendly छन् ।

# अहिले पाठ्यक्रम ,पाठ्यपुस्तक र सन्दर्भ सामग्रीको आधारमा पढाइ हुन्छ ।

# अहिले शिक्षकको व्यवसायिक दक्षतामा मूल्याँकन हुन्छ ।

# अहिले शिक्षकहरु Helmet teacher को रुपमा २ / ३ ठाउँमा अध्यापन गर्दछन् ।

–