( १६७ ) राष्ट्रिय राजनीतिको धार समन्वयकारी हुनु पर्दछ ।
           दैनिक जीवनका अनुभवहरु
           २०७२ भाद्र २६ गते शनिवार
हिमाल,पहाड र तराई एकीकृत भई नेपालको भूगोल बनेको हो । संविधान सभा – २ ले नयाँ संविधान लेख्ने प्रक्रिया पूरा गर्न लागेको बेलादेखि सीमाँकन र प्रदेशमा समावेसी मुद्दालाई लिएर तराई मधेसको दैनिक जन जीवन  
आन्दोलित भएको छ । सुरक्षाकर्मीहरुको गोली लागी सर्वसाधारणको ज्यान गएको छ । आन्दोलनकारीहरुको क्रुरतामा परेर प्रहरी हाकिम र जवानहरुको हिंसक तरिकाबाट मृत्यु भएको छ । सम्पूर्ण तराई-मधेश आन्दोलित छ । सद्भाव र शान्ति खलबल हुनेगरी हिंसा बढेको छ । देशको एउटा भू-भाग रक्तरंजित छ । तर अर्को भूभाग- राजधानीमा संविधान लेखनको हतार छ ।जलेको तराई-मधेशलाई संबोधन नगरी संविधान ल्यायो भने त्यो चीरकालसम्न दीगो हुन सक्दैन । निषेधको राजनीति त्याज्य छ । सहमतिको विन्दुमा सबै आउनु नै पर्दछ । राष्ट्रिय राजनीतिको धार समन्वयकारी हुनु पर्दछ । २४० वर्षदेखि तराई सशक्तिकरण हुंन पाएको थिएन । त्यसकै उपज हो त्यो आन्दोलन । अब विगतबाट पाठ सिकेर राष्ट्रिय राजनीतिको धार समन्वयकारी हुनु पर्दछ । दंभ र प्रमाद कसैले नदेखावस् ।आन्दोलनकारी पनि वार्ताको टेबुलमा आई आफ्नो हक अधिकारकोलागि बहस गर्नु पर्दछ । संविधान सभा बाईकट गरेर हल निक्लंदैन, माननीयहरु । तपाईहरुलाई जनताको अभिमत के छ ? संविधान सभा भित्रै बहस र तर्क गरेर समस्या समाधान गर्नु पर्दछ । 

( १६६ )  संविधान लेखन प्रक्रिया राष्ट्रिय स्वार्थकोलागि स्थगन होस् केही दिन ।
           जल्दा बल्दा समस्या संबोधन होस् ।
           २०७२ साल भाद्र २५ गते शुक्रवार 
पूरै तराई मधेस आन्दोलित भएको छ । सरकारी कार्यालयहरु धमाधम आगजनी हुंदैछन् ।सर्वसाधारण अराजनैतिक ब्यक्तिहरु र किशोरहरु पुलिसको गोली लागी मृत्यु भएका छन् ।सुरक्षाकर्मीहरु मानिने क्रम रोकिोएको छैन ।  बन्द आदिले आम जनजीवन कष्टकर भएको छ ।उद्योग, ब्यापार व्यवसाय चौपट भएका छन् । त्रसित छन् सर्वसाधारण । अप्रिय घटना घटीहाल्छ कि भन्ने आशंका भई रहन्छ ।

यता काठमाण्डौंमा संविधान जारी गरी हाल्नु पर्ने हतारमा छन् , प्रमुख तीन दलका नेतागण । राप्रपा ( नेपाल ) संघारैमा आएर प्रक्रियाबाट अलग भएको छ । निषेधको राजनीति भयो भन्छ , राप्रपा नेपाल । तराई आधारित दलहरू पहिल्यै छाडी सके । गच्छदारको गठबन्धन पनि अलगियो । संविधान रक्तरंजित हुन जाला भनी हरेक सचेत नागरिक चिन्तित छन् । यस्तो हालतमा संविधान मात्र लेखेर जारी गर्दा नेपाली मात्रको पक्कै जीत हुने छैन । देशलाई आन्तरिक उपद्रोहमा जाकेर कस्ले पो विजयोत्सव मनाउला र ? यसर्थ राष्ट्रको बृहत् हितलाई शीरोपर गरी संविधान लेखन प्रक्रिया राष्ट्रिय स्वार्थकोलागि स्थगन होस्, केही दिन ।तराई लगायत अन्य जल्दा बल्दा समस्या संबोधन होस् । ६ वर्ष भन्दा बढी ढीलो भएको संविधान लेखाइ अरु पन्द्र दिन ढीलो भएमा केही फरक पर्ने छैन । यस्मा बेवास्ता गरी महोत्वाकाँक्षा पूरा गर्ने  जिद्दी गरिएमा देश चक्रव्यूहमा फंस्न सक्छ । बेलैमा चेतना भया …।

( १५८ ) तराई शान्त पारौं ।एकता र  सद्भावले देशको अखण्डता जोगाऔं 
      शिक्षण जीवनका अनुभवहरु
       
      २०७२ साल भाद्र १४ गते सोमवार
  
सीमाँकनको मुद्दा लिएर तराई आन्दोलित हुंदा कैलालीको टीकापुरमा राष्ट्रसेवकहरुले ज्यान गुमाउनु पर्यो । कैलालीमा लागेको आगो तराईको अन्य जिल्लाहरुमा सल्केको सल्केकै छ । रक्षाबन्धन पछि पनि आन्दोलन चर्कियो । वीरगंजमा गोली चल्यो । प्रहरीको गोली लागी एक जनताको ज्यान गयो र ८ जना घाइतेको उपचार हुंदै गरेको समाचार छ । रूपन्देहीमा संघीय मधेसी मोर्चा गठन भएको छ । भारतीय गृह मन्त्री राजनाथ सिंहसे नेपालको आन्तरिक मामला भए पनि यहाँ बसोबास गर्ने भारतीय नागरिकको सुरक्षा गर्ने अभिव्यक्ति दिएका छन् । निषेधाज्ञा तोड्ने ,मुठभेड़ , आगजनीका घटना दिनै  जसो घटित छन् । आर्थिक गतिविधि शुन्य छ । शान्ति सुरक्षा कायम गर्न नेपाली सेना परिचालित छ ।यो नेपाली मात्रको आशा र भरोसाका केन्द्र हो । 

यो अवस्थामा देश हाँक्ने नेतागण र प्रशासन यन्त्र संचालन गर्ने उच्च पदस्त कर्मचारीहरुले बुद्धि,विवेक र अन्तर आत्माको आवाज सुनेर समस्या समाधान गर्न पहल गर्नु पर्दछ । एक कदम पछाडि हट्नु परे पनि आगामी कदम सफलतापूर्वक चाल्न सकिने दृढता राख्नु पर्यो । देश अक्षुण्य रहोस् , यही नेपाली मात्रको मनोकामना हुनु पर्दछ । 

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु (१५३ )

२०७२ भाद्र ९ गते बुधवार

समस्याको शान्तिपूर्ण समाधान वार्ताबाट मात्रै हुन सक्छ । प्रमाद र अहंकारले कदापि हैन ।

बहुप्रतिक्षित संविधानको मस्यौदा विधयक संविधान सभामा छलफल जारी छ । कैलालीको टीकापुरमा भएको अमानवीय हिंसात्मक बिउ तराईको पूर्व र पश्चिम तर्फ फैलंदैछ ।शान्ति सुरक्षा कायम गर्न सेना परिचालन गरिएको छ । निषेधाज्ञा जारी गर्दा पनि तोडिने प्रयास भईरहेको छ । कतै गोली चलेको छ । नेपाली सेनामाथि जनताको भरोसा छ । अवाँक्षित गतिविधि नियन्त्रण गरी देशको अखण्डता अक्षुण्य राख्ने दायित्व सेनामा हुन्छ, अन्तत्वगत्वा ।महाभूकम्पमा नेपाली सेनाले विपदमा परेका नेपालीको उद्वार गरेको ताजा नै छ ।नेपालीले सेनाको  सम्मान स्वरुप सलाम गरेको थियो ।

नेतागणले  आम नेपाली जनताको आत्माको आवाजलाई उच्चतम दरमा  संविधानमा समावेश गर्नु पर्दछ । आत्मसंतुष्टि र आ-आफ्ना भोट बैंककोलागि सिमाँकन प्रभावित गर्नु कदापि हुंदैन । विवादित विषयलाई जनमत संग्रहमा लैजानु पर्दछ ।कसैको प्रलोभनमा नपरी नेपाली मात्रको दीर्घकालीन हितकोलागि संविधान बनाउन बल लगाउनुस् । होस्ते भन्नुस्, जनता हैंसे भन्छन् । विगतमा वा अनजानमा लोभीपापी मनलाई शान्त पार्न केही योगदान भएको भए प्रायश्चित गर्न आराध्यदेव पशुपतिनाथको दर्शन गर्न जानुस् । आशुतोष भगवानले क्षमा र सदबुध्दि प्रदान  गर्नु हुंने नै छ । समस्याको शान्तिपूर्ण समाधान वार्ताबाट मात्रै हुन सक्छ । प्रमाद र अहंकारले कदापि हैन । हजारौं हजार जनताको वलिदान भई सकेकोछ , अब कसैले वलि चढ्न नपरोस् ।

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु (१५२ )

२०७२ भाद्र ८ गते मंगलवार 

टीकापुर घटना : शान्तिपूर्ण आन्दोलनको मर्म विपरित

२०७२ भाद्र ७ गते सोमवारका दिन कैलाली जिल्लाको टीकापुरमा प्रहरीहरुमाथि जुन बरबर्तापूर्ण हमला भयो त्यो नितान्त निन्दनीय छ । त्यो शान्तिपूर्ण रूपमा हुंने भनिएको आन्दोलनको मर्म विपरित सिद्ध भएको छ । सीमाँकनको विषय लिएर धेरै दिनदेखि आन्दोलन भई रहेको थियो । त्यसले त्यो विभत्स रुप लेला भन्ने पूर्वानुमान थिएन । हाम्रा नेताहरु संविधान सभाको टेवुलमा बसेर निर्णय नगरी कोठा कोठामा बसेर मनमाना गर्ने बानीले गर्दा यो असंतोषको परिणाम् गोचर भएको हुनु पर्छ ।

संविधानमा जन्मने वेलाको प्रसव पीडाले आमा र शिशु दुबैलाई सुरक्षित अवतरण गरावस् भन्ने कामना गर्दछु ।

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु (१५१ )

२०७२ साल भाद्र ७ गते सोमवार

हामी नेपालीलाई हिमाल,पहाड र तराई एकीकृत भएको अखण्ड नेपाल चाहिएको छ ।

आज सोमवार कैलालीको टीकापुरमा भएको हिंसात्मक घटना अत्यन्त दु:खदायी छ । प्रदेशको सिमाँकनको सिलसिलामा यो घटना घटेको हो । प्रहरी अधिकृत एसएसपी लक्ष्मण न्यौपानेलाई भीडले कुटपिट गरी पेट्रोल छर्केर आगो लगाइ ज्यान लिइएको छ । अन्य सुरक्षाकर्मीहरुले समेत ज्यान गुमाएका छन् । सर्वसाधारण सहित २१ जना हताहत भएका छन् । निषेधाज्ञा समेत उलंघन गरेर भिड़न्त हुंदाको परिणाम थियो, यो ।कैलाली र रौतहटको ग़ौरमा प्रहरी र असन्तुष्ट जमात बीच यस्तो झडप साम्य पार्न सरकारले दंगाग्रस्त क्षेत्र घोषित गरेर सेना परिचालन गरेकोछ ।कर्फ़्यू लगाइएको छ । तराई आन्दोलित हुंने लक्षण देखिएको छ । साम्प्रदायिक सद्भाव, एकता र शान्ति कायम राख्नु नेपालीको कर्तव्य हो । तराई मधेसका २२ जिल्लामा शान्ति कायम हुनु पर्दछ ।

नेताहरुले विवेक नगुमाइ समग्र नेपालीको हित हुने गरी संविधान जारी गर्नु नितान्त आवश्यक छ । हामी नेपालीलाई हिमाल,पहाड र तराई एकीकृत भएको अखण्ड नेपाल चाहिएको छ ।

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु ( १४५)

२०७२ भाद्र १ गते मंगलवार 

देशमा सद्भाव र अमनचैन रही रहोस् 

संविधान आउने पूर्वसन्ध्यामा देशको विभिन्न जिल्लाहरु अशान्त देखिएको छन् । मध्यपश्चिम,सुदूरपश्चिम,नवलपरासी, बाग्लुंग,सप्तरी ,जुम्ला र अन्य जिल्लाहरु आन्दोलनमा उत्रेका छन् । कतै “अखण्ड” को माग र कतै जातीय प्रदेश , कतै जिल्ला टुक्रिएकोमा आवेग देखिन्छ । तराई केन्द्रित सभासद्हरु संसद छाडेर सडक आन्दोलन गर्ने बिगुल फुकिरहेका छन् ।हिन्दू धर्मको स्थापनाकोलागि साधु सन्त महन्तले जुलूस निकालेको छ । जनताको बीचमा पुलिस गोली चलाउँछ ।  कारण आत्मरक्षाकोलागि भनिन्छ । सरकारले संयम गुमाउनु हुंदैन ।सरकार दशलाखमा एउटा प्राणको मूल्य तोक्छ । यो सीमांकनको सकस  हो । असन्तोष हो । आक्रोश हो । अवैज्ञानिकता हो ।  चार जलले देशको ठेक्का पाएको होइन ।वैज्ञानिक र प्राविधिक विशेषज्ञहरु संमिलित टोली गठन गरेर भौगोलिक बनावटको आधारमा सीमाँकन र नामाँकनको निर्णय गर्नु पर्दछ । हामी पहिला त नेपाली नै हौं । हाम्रो देशको अखण्डता पहिला जोगाउनु पर्दछ । त्यसपछि गाउँ र जिल्लाको सीमानाबारे बसेर छलफल गर्नु पर्दछ । देशमा सद्भाव र अमनचैन क़ायम हुनु पर्दछ । देशले “हाम्रो र राम्रो” संविधान पाउनु पर्दछ ।

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु ( १४४) 

२०७२ साउन ३२ गते सोमवार

बन्दले त्रस्त जनजीवन । जनताको छैन सरकारमा भरोसा ।

३३ दलीय गठबन्धनले साउन ३१ र ३२ गते नेपालमा बन्दको आह्वान गर्यो । ३१ गते जनजीवन प्रभावित भयो । ३२ गते साउन महिनाको अन्तिम सोमवार परेकोले भगवान पशुपतिनाथको पूजा अर्चना गर्न लाखौंको भीड़ लाग्ने निश्चित रहेकोले बन्द खुकुलो रह्यो । हामी पनि दर्शन गर्न गयौं, प्रात: ५:३० बजे । भगवान पशुपतिनाथको प्राँगणमा नर भन्दा नारीको संख्या अत्यधिक थियो । सार्वजनिक यातायात न्यून संख्यामा चलेकै थियो । निजी सवारी नगन्य थियो । दुई पाँग्रे भने चलेकै थियो । धर्मकैलागि नेता कार्यकर्ताले बल प्रयोग गरेको बिरल्लै पाइयो ।यो नेतागणको सकारात्मक सोच हो । साधुवाद यसनिम्ति । 

दिउँसो  गौशाला, नयाँ बानेश्वर , मैतिदेवी,पुतलीसडक, दरवारमार्ग, ठमेल र सोर्हैखुट्टे गएं । ५ वटा बैंकहरुमा केही न केही काम बोकेर गएको थिएं । बैंकका कर्मचारी च्यानल गेटमा ताल्चा मारेर भित्र बसेका थिए । बन्दको कारणले थोरै कर्मचारी मात्र आएका थिए । कामको गती सुस्त थियो । सबै त्रसित । बजार ९५ प्रतिशत बन्द ।दुकान खोलेमा तोड्फोड नुक्सानको डर ।कसले हेर्न आउँछ ? कसले भरोसा र सुरक्षा दिन्छ व्यवसायीलाई । सरकारले ? हाँस्छन् उनीहरु सरकारको नाम सुनेर । सरकार छैन, उनीहरुकोलागि ।धेरै पटक धोका खाइ सके व्यवसायी र उद्यमीहरुले त्यसैले बन्दमा बाध्य भएर बन्द गर्छन् , उद्योगी र ब्यापारीहरुले । 

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु ( १४३)

२०७२ साउन ३१ गते आइतवार

बन्द गरौं “बन्द संस्कृति

आज नेपाल बन्द । ३३ दलीय गठबन्धनले आह्वान गरेको । बन्दकोलागि खर्च लागेछ, तीन अर्व ।यो बन्दमा नोक्सान हुंने अर्थतन्त्रको आँकड़ा हो । नेपालका राजनैतिक दलहरु कहिल्यै नसुध्रने भए । बन्द तिनीहरुको मौलिक अधिकार भइसक्यो । न पर्यटकसंग मतलब छ ,न अशक्तसंग । न बन्दब्यापार संग सरोकार राख्छौं , न त संविधान लेखनसंग सरोकार राख्छ । जनताको कन्तबिजोग भइसक्यो ।विकल्प किन सोंचदैनन् ? प्रतीकात्मक बन्द किन गर्दैनन् ? 

शिक्षण जीवनका अनुभवहरु ( १३२ )

२०७२ साउन २० गते बुधवार

सरल,निष्ठावान र विकासप्रेमी बुटवलवासी राजनीतिकर्मी सूर्य प्रसाद प्रधान रहेनन् ।

सरल व्यक्तित्व । मिलनसार । कसैको बिगार नगर्ने । बुटवलको चौतर्फि विकासमा समर्पित । बुटवलका नगर प्रमुख र नेपाली काँग्रेसका रुपन्देही क्षेत्र नं. ४ का पूर्व सांसद थिए, उनी । एउटा संसदीय समितिका सभापति पनि । तर नेपाली काँग्रेसबाट उनी मन्त्री बन्न सकेनन् । भनौं मन्त्री बनाइएन । बुटवलवासीको इच्छा थियो, वहाँ त्यो पदमा पुगुन् भन्ने ।

मैले यसबारे एक पटक सोधेको थिएं । जवाफ दिनु भयो- ” म जेलनेल नखाएको मान्छे परें । मेरो नम्बर त कहिल्यै नआउने रहेछ । कहिलेकाँही बिरक्ति लाग्छ । २०४६ तिरको जन आन्दोलनमा शहिद भएको भए राम्रो हुन्थ्यो ।”

कटु अभिव्यक्ति थियो । नेपाली काँग्रेसको अनुदारवादी नीति स्पष्ट भयो । निरन्तर लागी रहनु भयो बुटवलको प्रगतिनिम्ति । बुटवल स्थित ज्ञानोदय रात्री माध्यमिक विद्यालयको संचालक समितिमा उपाध्यक्ष हुनुहुन्थ्यो । म प्र. अ. भएर १० वर्ष काम गर्ने अवसर पाएको थिएं । उद्योग वाणिज्य संघ बुटवलको तर्फबाट निरन्तर अनुदान उपलब्ध गराउनु भयो । मजदूरवर्ग र पढाइ छुटेका महिलावर्गले समेत शिक्षाको अवसर पाएका छन् ।

दिवंगत आत्माको चीर शान्तिको कामना गर्दछु । यस दु:खद घडीमा परिवार जनलाई धैर्य धारण गर्ने शक्ति प्राप्त होस् भनी भगवानसंग प्रार्थना गर्दछु ।